لطفاً ساکت! کودکان سخن میگویند
در کشور آرژانتین، سالهای طولانی دههی ۱۹۸۰م.، حکومت دیکتاتوری و سانسور، باعث رواج فرهنگ سکوت در جامعه شده بود. در این سالها، خطوط ارتباط میان اجتماعات مردم از بینرفته یا ضعیف گشته بود. در سالهای گذار از این فرهنگ سکوت، برای تقویت فعالیتهای دموکراتیک از طریق مدرسه و برای ترمیم بافت جامعه از طریق ایجاد پل ارتباطی بین مدرسه و جامعه، طرحی در مدارس آرژانتین اجرا گردید: «طرح کودک روزنامهنگار».
در این طرح، کودکان به تولید محصولات رسانهای اعم از روزنامه، ویدئو و برنامههای رادیویی ترغیب شدند.
این تجربهها به کودکانی که ساعتها وقتشان را در مقابل رسانهها زانو میزدند، کمک میکرد تا سازوکار ارتباطات را از درون بفهمند. وقتی خودِ کودکان دستاندرکار تولید رسانه میشدند، رفته رفته میتوانستند تشخیص دهند که نقل خبر همان واقعیات نیست؛ بلکه نوعی گردآوری است که بستگی به کسی دارد که گزارش را تهیه میکند. همچنین میفهمیدند که چگونه تبلیغات پنهانی را در برنامههای مختلف بازشناسند و نیز ببینند که چگونه برخی از افراد، تصویرهای عوام فریبانه و ژستهای فرصتطلبانه میگیرند.
علاوه بر این، آنها میآموختند که سخن بگویند و برای رساندن سخنانشان به گوش جامعه تلاش کنند.
ایجادِ فرصت تولید رسانه برای دانشآموزان، علاوه بر کمک به تفکر انتقادی، به پیشرفت مهارتهای زبانآموزی، تقویت روحیهی همکاری و کارگروهی، آموختن علوم اجتماعی و ایجاد یک فضای پویا در مدرسه کمک مینمود.
مقالهای که در ادامه میبینید، خرداد ماه سالِ ۱۳۷۹، در مجلهی پیام یونسکو ، چاپ شدهاست. هرچند که این تجربه مربوط به بیش از ۲۰ سال پیش است، اما به نظر میرسد که خواندنِ آن میتواند الهامبخش فعالیتهای آموزشی باشد؛ فعالیتهای سادهای مثل تشکیل یک تیمِ خبرگزاری در مدرسه، انتشارِ روزنامهی مدرسه یا برگزاری تریبونهای دانشآموزی و … .
شایان ذکر است که هماکنون در سرتاسر دنیا تجربیات مشابهی در مدارس مختلف در حال اجراست.