هلن کلر (یک طرح درس)
هلن کلر (یک طرح درس)
آنی خسته شده بود. چشم‌هایش درد می‌کرد با درماندگی دست هلن را گرفت و به طرف تلمبه آب برد. ناگهان همان جا اتفاقی افتاد؛ اتفاقی که زندگی هلن را عوض کرد. هلن دستش را زیر آب گرفت تا آنی روی دستش آب بریزد.همین که آب سرد روی دست او ریخت، آنی در کف دست دیگر هلن کلمه «آب» را هجی کرد. بعد هلن به زمین اشاره کرد. آنی بلافاصله کلمه «زمین» را هجی کرد.
هلن از خوشحالی بالا و پایین پرید، چون او به طور ناگهانی پی برده بود که معنی کلمه‌ها را می‌فهمد. او به آنی اشاره کرد و آنی کلمه «م- ع- ل – م» را هجی کرد و از آن به بعد هلن همیشه او را معلم صدا زد. بعد هلن به خودش اشاره کرد و آنی به آرامی هجی کرد «ه- ل- ن – ک – ل-ر» و یک‌باره لبخندی بر لب‌های هلن نشست. این اولین باری بود که او می‌فهمید اسمی هم دارد. …
کلیدواژه‌های داستان: نابینایی، ناشنوایی، ناتوانی جسمانی، معلولیت، امید
اهداف:
- درک اطلاعات صریح متن شنیداری؛
- تلفیق و تفسیر اطلاعات متن شنیداری و رسیدن به استنباط؛
- بحث و گفت‌وگو و اظهار نظر درباره‌ی مطالب؛
- درک احساسات و تشریح وضعیت کسانی که ناتوانی جسمانی دارند؛
- تقویت حساسیت نسبت به وضعیت و احساسات افراد دارای ناتوانی جسمانی؛
- توانایی بیان احساسات، افکار و تجربه‌های درونی ؛
گروه سنی: پنجم و ششم دبستان
ابزار موردنیاز: داستان هلر کلر (می‌توانید به کتاب‌های داستان زندگی هلن کلر رجوع کنید یا از متنی که در اینجا پیوست شده استفاده کنید).
اجرای طرح:
داستان را برای دانش‌آموزان قصه‌گویی یا قصه‌خوانی کنید. می‌توانید در ابتدا به دانش‌آموزان نگویید که داستان یک داستان واقعی است. پس از پایان داستان توضیح دهید که داستان واقعی بوده است و بعضی از عکس‌های هلن کلر و آن سالیوان را به دانش‌آموزان نشان دهید. همچنین می‌توانید فیلمی از هلن کلر را که در انتهای متن آمده است، ببینید و اگر فضای کلاس را مناسب می‌دانید، همه یا بخشی از فیلم را پس از قصه‌گویی برای دانش‌آموزان پخش کنید.
بحث و گفتگو (می‌توانید از بین سؤالات انتخاب کنید):
- پرسش‌های درک مطلب:
۱. چه شد که هلن نابینا شد؟
۲. چرا آن سالیوان نزد خانواده‌ی هلن کلر آمد؟ او برای هلن کلر چه کار کرد؟
۳. اولین بار هلن کلر چگونه فهمید که اسمش چیست؟
۴. خط بریل یعنی چه؟ هلن چطور خط بریل را یاد گرفت؟
۵. هلن چطور حرف‌زدن را یاد گرفت؟
۶. چرا هلن به شهرها و کشورهای دیگر سفر می‌کرد؟
۷. کتابخانه‌ی نابینایان یعنی چه؟
۸. وقتی که آنی فوت کرد، افراد مختلفی برای هلن نامه نوشتند. اما یکی از نامه‌ها به هلن کمک زیادی کرد. در آن نامه چه نوشته شده بود؟
- پرسش‌هایی برای شناخت خود و دیگران:
۱. فکر می‌کنید که هلن کلر قبل از یاد گرفتن املای انگشتی (نوشتن کلمات کف دستش) چه احساساتی داشته است؟ بعد از آن چطور؟
۲. به نظر شما مهم‌ترین اتفاق زندگی هلن کلر چه بوده است؟
۳. اگر جای هلن کلر بودی، در هریک از موقعیت‌های زیر چه احساسی داشتی؟
-
- وقتی نمی‌توانستی منظورت را به بقیه بفهمانی.
- وقتی برای اولین بار معنای کلماتی را که آن سولیوان در دستش نوشت، فهمیدی.
- وقتی آن سالیوان از این دنیا رفت.
۴. فکر می‌کنی که چرا هلن قبل از اینکه بتواند املای انگشتی را یاد بگیرد، اخلاق بدی داشت؟
۵. فکر می‌کنی که هلن کلر چه ویژگی داشت که باعث شد بتواند با وجود نابینایی و ناشنوایی انسان خوشبختی باشد؟
۶. اگر جای هلن بودید و می‌دیدید که جنگ باعث نابینایی و ناشنوایی افراد می‌شود، چه احساسی پیدا می‌کردید؟ چه کار می‌کردید؟
۷. به نظر شما هلن کلر چطور توانست کاری برای مردم دنیا بکند؟چگونه؟
۸. به خودتان نگاه کنید. هر کدام از ما چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم داریم. اگر هلن کلر در کلاس ما بود چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با ما داشت؟
۹. آیا اکنون هم افراد نابینا و ناشنوا در شهر ما هستند؟ درباره‌ی آن‌ها چه می‌دانید؟ آن‌ها کجا هستند؟ چطور درس می‌خوانند؟
فعالیت‌ها‌ی پس از قصه (در صورت تمایل):
- ناشنوایی و نابینایی چه احساسی دارد؟
چراغ های کلاس را خاموش کنید و در صورت لزوم برای محدود کردن نور، پرده‌‌ها را بکشید. به دانش آموزان بگویید که به مدت دو دقیقه تصور کنند که ناشنوا و نابینا هستند. به آن ها بگویید وقتی زمان تمام شد، روی شانه آن‌ها ضربه می‌زنید. همچنین از آن‌ها بخواهید که سعی کنند دنیای یک نابینا و ناشنوا را درک کنند.
پس از پایان دو دقیقه ضربه‌ای روی شانه‌ی دانش‌آموزان بزنید. سپس بچه‌ها را گروهبندی کنید. از دانش‌آموزان هر گروه بخواهید که در مورد تجربه‌ی خود با هم گفت‌وگو کنند. سپس هر گروه به صورت یک متن (یا در صورت توانایی یک شعر) دنیای یک فرد نابینا یا ناشنوا را توصیف کند.
- نامه‌ای برای هلن کلر
دانش‌آموزان را گروهبندی کنید. از اعضای هر گروه بخواهید که نامه‌ای به هلن کلر بنویسند و در آن نامه توضیح بدهند که چه چیزهایی از او آموخته‌اند.
- اگر شما جای هلن کلر بودید چه می‌کردید؟
(ممکن است این فعالیت برای دانش‌آموزان شما کمی سخت باشد و برای انجام آن نیاز باشد که مقدماتی در کلاس گفته شود.)
هلن کلن درباره‌ی وضعیت اجتماعی جامعه‌ی خود، در روزنامه‌ای اینچنین نوشت:
«ما رأی می‌دهیم؟ این یعنی چه؟ما میان دو مجموعه از حکمرانان زورگو حق انتخاب داریم. ما میان سر و ته یک کرباس، یکی را انتخاب می‌کنیم. … وقتی نه دهم یک سرزمین به دویست هزار نفر تعلق دارد و فقط یک دهم آن متعلق به چهل میلیون نفر دیگر است، آیا ما با این رأی دادن می‌توانیم خودمان را از بی‌عدالتی رها کنیم؟»
یکی از روزنامه‌نگاران که با صحبت‌های هلن کلر مخالف بود و در روزنامه‌ای به نام «عقاب» مقاله می‌نوشت، درباره‌ی هلن کلر نوشت: « اشتباهات هلن کلر به خاطر محدودیت‌های جسمانی او است.»
درباره‌ی صحبت هلن کلر و پاسخی که روزنامه‌نگار عقاب به او داده است، با دانش‌آموزان گفت‌وگو کنید. سپس آن‌ها را گروهبندی کنید و از اعضای هر گروه بخواهید که خود را جای هلن کلر بگذارند و پاسخی برای آن روزنامه نگار بنویسند. از اعضای گروه‌های مختلف بخواهید که متن خود را در کلاس بخوانند و درباره‌ی آن گفت‌وگو کنند. سپس متن زیر را که هلن کلر نوشته است، برای بچه‌ها بخوانید و درباره‌ی آن بحث کنید:
« آه که این عقاب چه پرنده‌ی حقیر و ترسویی است! این روزنامه که از لحاظ اجتماعی کور و کر است، از نظام حکومتی غیرقابل تحملی دفاع می‌کند؛ نظامی که دلیل و سرچشمه‌ی بسیاری از همان کوری و کری‌های جسمانی است … اینکه به من و بقیه‌ی مردم یادآوری می‌کند که من نه می‌توانم بشنوم و نه ببینم نه جنگ درستی است و نه استدلالی قابل قبول. من می‌توانیم به زبان انگلیسی، فرانسه و آلمانی بخوانم. اگر سردبیر روزنامه‌ی عقاب هم بعضی از این کتاب‌ها را می‌خواند، می‌توانست مرد عاقل‌تر و خردمندتری باشد و روزنامه‌ی بهتری بسازد. اگر روزی برسد که کتابی را بنویسم که گاهی به آن فکر می‌کنم، اسمش را «کوری و کری اجتماعی» می‌گذارم.»
- از یک فرد نابینا یا یک ناشنوا دعوت کنید که به کلاس شما بیاید
در اطراف ما افراد نابینا و ناشنوای زیادی هستند که معمولا نادیده انگاشته می‌شوند. شاید آن‌ها صحبت‌های زیادی برای دانش‌آموزان شما داشته باشند. در صورتی که شرابط فراهم است، از یکی از این افراد دعوت کنید که به کلاس شما بیایند. دانش‌آموزان نیز می‌توانند سؤالاتشان را از آن‌ها بپرسند.
- املای انگشتی
دانش آموزان را دو به دو گروهبندی کنید. از آن‌ها بخواهید املای انگشتی (نوشتن کلمات با انگشت کف دست همدیگر) را تمرین کنند. بهتر است که با کلمات سه حرفی ساده شروع کنند، سپس به سراغ واژگان پیچیده تر بروند.
- قصه‌ی صوتی تهیه کنید.
می‌توانید پس از گفتن داستان از دانش‌آموزانتان بپرسید که چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم که نابینایان یا ناشنوایان زندگی شادتری داشته باشند؟ در صورت تمایل می‌توانید به آن‌ها پیشنهاد بدهید که برای کودکان نابینای هم‌سن و سال خودشان داستان‌های صوتی تهیه کنند. برای اجرای این می‌توانید به مطلب «برایت قصه می‌گویم …» مراجعه کنید. در آن‌جا لوازم انجام این فعالیت فراهم آمده است.
نویسنده: فاطمه گزین، دانشجوی دکترای مطالعات برنامه درسی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.