هم قصه، هم ریاضی

(معرفی کتاب)

نام کتاب: هم قصه، هم ریاضی (مجموعه ۷ جلدی)

نویسنده: منصوره صابری

تصویرگر: محسن جمالی

ناشر: نشر مهاجر

خانم اردک گفت: شمردن که خیلی آسان است. من خودم شمردن را بلدم. مینا گفت: بگو ببینم چند تا جوجه داری؟ خانم اردک گفت: شش تا. مینا شمرد: یک، دو، سه، چهار، پنج، پنج جوجه اردک! خانم اردک ترسید. جوجه اردک ها را تند شمرد و گفت: ای وای، این جا پنج جوجه است. یک جوجه‌ی من گم شده …

بسیاری از افراد، سال‌ها بعد از اتمام تحصیلات، از کلاس‌های ریاضی به عنوان تجربه‌ای خسته‌کننده یاد می‌کنند. واقعیت این است که بخشی از ریاضیاتی که در مدرسه آموختیم، هیچ وقت در زندگی به کارمان نیامدند. اما بخشی از آموزش ریاضیات هم که می‌توانست در زندگی برایمان مفید باشد، اغلب در فرایندی معنادار و مرتبط با زندگی به ما آموخته نشده است. بنابراین اغلب تجربه‌ای کسالت‌بار از کلاس ریاضی را به یاد می‌آوریم.

در دیدگاه‌های جدیدتر برنامه‌ درسی پیشنهاد می‌شود که به جای برخورد با ریاضیات به عنوان یک موضوع مجرد و منفک، آن را با تجربیات روزمره کودک و دیگر موضوعات و حوزه‌های یاددادنی برنامه درسی پیوند دهیم. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که یادگیری ریاضی زمانی اتفاق می‌افتد که کودکان متوجه می‌شوند که آن‌چه که می‌آموزند معنادار است.^۱

کودکان در بخش زیادی از زندگی روزمره با تفکر ریاضیاتی مواجه‌اند؛ فعالیت‌های ساده‌ای مثل مرتب کردن اتاق و آماده شدن هر روز صبح برای مدرسه به مهارت‌هایی همچون مرتب کردن، جور کردن، حل مسئله، توانایی فهم زمان و دنبال هم قراردادن نیاز دارند. آموختن ریاضیات در چنین بافتی، ریاضی را معنادار می‌کند.^۲

اما زندگی روزمره برای کودکان تمامی واقعیت نیست. بخشی از واقعیتی که آن‌ها تجربه می‌کنند، در بازی و در داستان‌ها اتفاق می‌افتد. آموختن در چنین فضاهایی نیز ریاضیات را برای کودکان معنادار می‌کند.^۲

در کتاب «هم قصه، هم ریاضی» در قالب داستان‌هایی ساده و جذاب برای کودکان به آموزش مفاهیم ریاضی پیش‌دبستان و پایه اول دبستان پرداخته شده است؛ مفاهیمی از قبیل اسامی اشکال، مفاهیم متضاد هم چون کوتاه و بلند و چپ و راست، ترتیب اعداد و کوچک تر یا بزرگتر بودن آن ها، عملیات ریاضی هم چون جمع و تفریق و … .

تلفیق قصه و ریاضی فرایند فهم ریاضیات را برای کودکان جذاب می‌کند. همچنین درگیرکردن کودکان در فرایند حل مسئله در فضای صمیمی داستان در کنار شخصیت‌های داستانی به بچه‌ها انگیزه می‌بخشد.

داستان‌های این کتاب می‌توانند به عنوان بخشی از یک طرح درس ریاضی مورد استفاده قرار بگیرند. همچنین می‌توانند الهام‌بخش طراحی داستان‌های مشابه برای آموزش ریاضی باشند.

توی مغازه میوه‌فروشی یک ترازو بود؛ یک ترازوی قدیمی. چند تا کفه داشت؟ دو کفه.

یک شب مثل هرشب، چراغ‌های میوه‌فروشی خاموش شد. در میوه‌فروشی بسته شد. هم مشتری‌ها رفتند؛ هم آقای میوه‌فروش. میوه‌ها هم زود خوابیدند. به جز چندتا.

یک هلو و یک سیب و یک طالبی و یک هندوانه بیدار ماندند.

هلو قل خورد و از سینی هلوها آمد بیرون. چون دلش می‌خواست بازی کند. هلو همین جوری که قل می‌خورد، آواز می‌خواند:

اتل متل ریاضی

من آمدم به بازی

هلوی صورتی کو؟

رو کفه‌ی ترازو

هلو چه کار کرد؟ پرید روی کفه راست. چه اتفاقی افتاد؟ کفه راست آمد پایین.

هلو توی کفه چرخید و پرسید: من چه جوری بالا بروم؟

این مجوعه مشتمل بر ۱۵ داستان است و شامل هفت جلد کتاب با عناوین زیر می‌باشد:

1. صف مورچه‌ها
2. جوجه و خط بسته
3. جمع‌کردن در مزرعه
4. دستگاه رنگ‌آمیزی
5. زرافه
6. تفریق کردن در باغ میوه
7. کشوی شلوغ

هرکدام از این هفت جلد به صورت جداگانه نیز به چاپ رسیده است.

نویسنده: فاطمه گزین، دانشجوی دکترای مطالعات برنامه درسی

1. روش تدریس ریاضیات در دوره ابتدایی، گیل باتل، ترجمه شهرناز بخشعلی‌زاده، انتشارات سمت، تهران: ۱۳۸۹.[↩]
2. همان[↩][↩]