فعالیت‌هایی به مناسبت روز معلم
سپاسمندی از «معلم»
فعالیت‌هایی به مناسبت روز معلم
می‌خواهم از شما برای آن همه وقت اضافی که صرف من کردید، تشکر کنم. مجبور نبودید این کار را بکنید، ولی کردید و من می‌خواهم از شما تشکر کنم. متشکرم که با من صمیمی بودید، صریح بودید و حاشیه نمی‌رفتید و به همین دلیل هم محشرید. متأسفم که باعث شدم روزهای سختی را بگذرانید. شما مزخرفات زیادی را تحمل می‌کنید … ولی شما معلم خوبی هستید.
جسیکا دانش‌آموز پایه هفتم
از کتاب روانشناسی تربیتی سانتراک
معلمان رکن اساسی هر نظام آموزشی هستند. آنها علاوه بر اینکه دانش و تجربه خود را به دانش‌آموزان یاد می‌دهند، در شکل‌دهی به شخصیت دانش‌آموزان نقش مهمی ایفا می‌کنند. همه‌ی ما از معلمان خود خاطرات معناداری داریم. نمی‌توان با این واقعیت مخالفت کرد که معلمان تأثیر بسیار زیادی (گاهی مثبت و گاهی منفی) بر دانش آموزان می‌گذارند. روز معلم زمان مناسبی برای به یاد آوردن قدر و جایگاه «معلم» در جامعه است. زمانی برای به یاد آوردن اینکه معلم کیست و که می‌تواند باشد. در این متن تلاش شده که فعالیت‌هایی به مناسبت روز معلم گردآوری شود. این فعالیت‌ها می‌توانند در هر سازمانی که قدردان معلمان خویش است اعم از مدارس، دانشگاه‌ها، سازمان‌های مردم نهاد و … اجرا شوند. امید است که مفید واقع گردند.
بسته‌ی هدیه
تهیه‌ی یک بسته‌ی هدیه می‌تواند در بهبود روابط معلم و دانش‌آموزان و نیز ایجاد شور و انگیزه در معلمان تأثیرگذار باشد. بسته‌ی هدیه‌ای که شما انتخاب می‌کنید، می‌تواند از سوی دانش‌آموزان یا مدیر مدرسه، معاونت آموزش و پرورش و امور علمی دانشگاه‌ها به معلمان یا اساتید هدیه داده شود. معلمان قدیمی‌تان را فراموش نکنید، برای آنها نیز بسته‌ی هدیه‌ای ارسال کنید!
حواسمان باشد آن‌چه که «قدر» یک هدیه را مشخص می‌کند، بیش از آن‌که ارزش مادی آن باشد، اهمیت ذاتی آن است. ما موارد زیر را برای یک بسته هدیه پیشنهاد می‌کنیم:
- فیلم: فیلم‌هایی با هدف نشان دادن اهمیت معلمی کردن، مشکلات معلمان، روابط معلم و دانش‌آموز، امید و معنای زندگی برای معلمان و دانش‌آموزان و … .
- کتاب: کتاب‌هایی در زمینه‌ی معلمی یا کتاب‌هایی که می‌تواند برای هرکسی از جمله معلمان مفید باشد.
- ویژه‌نامه روز معلم: این امکان وجود دارد که در این ویژه‌نامه مشکلات معلمان در کلاس درس و جامعه مورد بررسی قرار گیرد و راه‌حل‌هایی ارائه شود. داستان‌ها و زندگی‌نامه‌ی معلمان بزرگ، گفت‌وگو و مصاحبه با معلمان مدرسه یا خاطره‌هایی از آنان نیز می‌تواند بخش‌های دیگر این ویژه‌نامه باشد. شاید یکی از مهمترین بخش‌های بسته‌ی هدیه‌ی شما تهیه‌ی این ویژه‌نامه باشد!
- کارت پستال: کارت‌پستال‌های مناسب همراه با جملاتی امیدبخش و تکان‌دهنده می‌توانند جزئی از بسته‌ی هدیه شما باشند.
- نامه‌ای به دانش‌آموزانم: یک کاغذ سفید در بسته‌ی هدیه برای نوشتن نامه‌ای به دانش‌آموزان بگذارید. نامه‌های معلمان برای دانش‌آموزان می‌تواند روی تابلوی مدرسه نصب شود.
مصاحبه با معلمان
از دانش‌آموزان بخواهید مصاحبه‌ای با معلمان ترتیب داده و گزارش آن را در کلاس ارائه دهند؛ این مصاحبه می‌تواند به صورت حضوری در کلاس درس نیز انجام شود. می‌توانید سؤالات مصاحبه را از بین سؤالات زیر انتخاب کنید:
- بهترین سؤالی که از دانش‌آموزتان شنیده‌اید چه بوده و چرا فکر می‌کنید که بهترین سؤال بوده است؟
- فکر می‌کنید معلمی چه تأثیرات مستقیم و غیر مستقیمی بر عقاید و انتخاب‌های شما در زندگی داشته است؟
- مهمترین ویژگی که لازمه ی معلمی است از نظر شما چیست؟چرا؟
- دوست داشتید چطور شاگردی داشتید؟
- مهمترین ویژگی(های) اخلاقی که شما به دنبال پرورش آن در خود یا دانش‌آموزان هستید، چیست؟ چرا؟
- آیا تا به حال به تغییر رو ش‌ها و اهداف‌تان در کار معلمی فکر کرده‌اید؟ چه وقایعی شما را به سوی چنین تغییری سوق داده است؟
- اگر می‌توانستم درس … را (که در حال حاضر تدریس نمی‌شود) به جای …. (که الان تدریس می‌شود) تدریس می‌کردم، چون …
- دوست دارید وقتی دانش‌آموزانتان شما را توصیف می‌کند یا از شما خاطره می‌گوید چه چیزی از شما را به خاطر بیاورند؟
- دیدن چه چیز در دانش‌آموزانتان شما را مشتاق معلمی کردن می‌کند؟
- کدام ویژگی شخصیت خود را پتانسیلی برای معلمی می‌دانید؟
- مهمترین آسیب پذیری یا ضعف خود را در معلمی چه می‌دانید؟
- مهمترین چالش شما در معلمی در حال حاضر چیست؟
خاطره‌گویی و انشانویسی
خاطره‌گویی فرصتی مناسب برای معلمان و دانش‌آموزان است تا یک‌بار دیگر به سامان بخشیدن روابطشان فکر کنند و دست به عمل بزنند. می‌توانید برای معلمان و یا دانش‌آموزان مسابقه خاطره‌گویی و یا إنشاءنویسی برگزار کنید. همچنین اگر معلم هستید، می‌توانید در این روز بخشی از زمان کلاس را صرف خاطره‌گویی کنید (خودتان خاطره بگویید یا از دانش‌آموزانتان بخواهید که خاطراتشان را درباره‌ی معلمانشان بگویند).
موضوعات زیر می‌توانند موضوعات خوبی برای خاطره‌گویی یا نوشتن یک انشا باشند:
- بهترین معلم شما چه کسی بوده است؟ باارزش‌ترین ویژگی او را چه می‌دانید؟ بهترین چیزی که از معلمتان یاد گرفته‌اید و در شما درونی شده است چه بوده است ؟
- آیا در معلمی‌تان موقعیت‌هایی بوده است که در آنها احساس بن‌بست یا ناامیدی داشته باشید؟ این موقعیت را توصیف کنید؛
- معلمی را می‌شناسید که روزگاری حال روحی نامناسبی داشته و «معلمی‌کردن» موجب بهبود حیات او شده باشد؟چگونه این بهبود رخ داد؟
- اولین سال تدریس من؛
- بهترین خاطره‌ای که از معلمی‌کردن خود دارید؛
- بهترین چیزی که از معلم خود آموخته‌ام؛
- اولین معلم من؛
- وقتی معلم تو : الف) اشتباهت را فهمید، ب) به تو کمک کرد، یا پ) تو را تشویق کرد؛
- بهترین تشویقی که از سوی معلمم داشته‌ام؛
- اگر جای معلمم بودم.
روز معلم و کتاب‌ها
- برگزاری مسابقه‌ی کتاب‌خوانی
کتابی مناسب انتخاب کرده، مسابقه‌ای در مدرسه‌تان برگزار کنید. در انتخاب کتاب به بهبود روابط معلم و دانش‌آموز توجه کنید. این مسابقه می‌تواند به صورت جواب به پرسش‌های مطرح شده یا بهترین نقد و یا بهترین پرسش از کتاب برگزار گردد.
- معرفی کتاب در سه دقیقه
با توجه به موضوعاتی مانند معلمی، آموزش، مدرسه و … کتاب‌هایی را به دانش‌آموزان و معلمان پیشنهاد بدهید و از آنها بخواهید در برنامه‌ای که ترتیب می‌دهید، هرکسی کتابش را در سه دقیقه معرفی نماید. برای بهترین معرفی‌ها جوایزی در نظر بگیرید.
- نمایشگاه کتاب
نمایشگاهی از کتاب‌های مناسب مربوط به این روز برگزار کنید و از معلمان و دانش‌آموزان دعوت به همکاری نمایید.
فهرست و معرفی برخی از کتاب‌های مناسب در زمینه‌ی معلمی را می‌توانید در اینجا ببینید.
مسابقه‌ی کاریکاتور ، نقاشی یا عکاسی
برای برگزاری مسابقه‌ی کاریکاتور، نقاشی و یا عکاسی با موضوعاتی مانند آموزش، معلم، معلمی‌کردن و مدرسه فراخوان بدهید. سپس از کارهای دانش‌آموزان/معلمان نمایشگاهی در مدرسه برگزار کنید و به بهترین آنها جوایزی بدهید.
پخش فیلم
با توجه به موضوع معلم، معلمی کردن یا آموزش فیلمی مناسب انتخاب کرده و در مدرسه پخش کنید. با توجه به گروه سنی مخاطبان فیلم، از معلمان و /یا دانش‌آموزان دعوت کنید که فیلم را تماشا کنند. در صورت امکان بعد از پخش فیلم راجع به آن صحبت کنید و آن را نقد و بررسی کنید.
برخی از فیلم‌های مناسب در این زمینه این‌ها هستند:
آقای لازار، ستاره‌های روی زمین، مک‌فارلند، سکسسکه، نویسندگان آزادی، آن سوی تخته سیاه، مردی که درخت می‌کاشت، پرنده‌ی کوچک خوشبختی، زنگ تفریح، مشق شب، بخش‌هایی از انیمیشن سریالی بچه‌های مدرسه‌ی والت، بخش‌هایی از سریال قصه‌های مجید و … .
مسابقه‌های ورزشی و بازی‌های امدادی
معمولا در مدارس به مناسبت روز معلم جشنی برگزار می‌شود. می‌توانید یکی از برنامه‌های این جشن را مسایقات ورزشی یا بازی‌های امدادی قرار دهید و از همکاری معلمان و دانش‌آموزان در این بازی‌ها استفاده کنید.
نقد و بررسی
جلسه‌ی انتقاد و پیشنهاد در مدرسه برگزار کنید. از معلمان، دانش‌آموزان، مدیر و سایر اعضای مدرسه بخواهید که در این جلسه حضور یابند و پرسش‌ها، نظرات و پیشنهاداتشان را راجع به مدرسه، شیوه‌ی آموزش و … بیان کنند. چنان‌چه امکان تشکیل چنین جلسه‌ای نبود، خوب است که یک صندوق انتقاد و پیشنهاد تهیه کنید و در کلاس‌ها بگردانید و به معلمان و دانش‌آموزان فرصتی بدهید تا پرسش‌ها، نقدها و پیشنهادات خود را بنویسند. نوشته‌ها را بررسی کنید و پیگیری نمایید. همچنین نمونه‌هایی را در تابلو مدرسه بزنید.
بازدیدهای انسانه‌دوستانه
به مناسب این روز بازدیدهایی برای معلمان و/یا دانش‌آموزان تدارک ببینید؛ به ویژه بازدیدهایی که کاری انسان‌دوستانه محسوب می‌شوند. در زیر پیشنهادهایی آمده است:
- سرزدن به خانه‌ی سالمندان یا کانون معلمان بازنشسته و اجرای برنامه‌هایی برای معلمان بازنشسته؛ مثلاً دادن بسته‌ی هدیه‌ای مناسب با وضعیت آنها، نمایش فیلم، مصاحبه با آنها (می‌توانید از سؤالات مصاحبه و خاطره‌گویی که در بالا آمده نیز استفاده کنید و سؤال‌های مناسب را انتخاب نمایید)؛
- سرزدن به یا دعوت از معلمان قدیمی و گفت‌وگو، خاطره‌گویی و صحبت با آنها؛
- بازدید از مدارس محروم از طرف آموزش و پرورش یا خیّرین آموزشی به قصد انجام فعالیت‌هایی برای این مدارس (مثلا حمایت معلمان خبره از این مدارس، تکمیل و تعمیر فضای آموزشی، برنامه‌ای برای سلامت و بهداشت دانش‌آموزان، دادن بسته‌های هدیه به معلمان به خصوص جزوه‌های آموزشی و کتاب‌های مخصوص آموزش محرومین، کمک گرفتن از مشاور برای صحبت با معلمان در باب آموزش محرومین، تشکیل گروه‌های علوم تربیتی برای معلمان و …).
تهیه‌ی گزارشی از وضعیت معلمان در جامعه
در صورت امکان گزارشی از وضعیت معلمان مختلف در جامعه مانند مربیان مهد کودک، حق‌التدریسی‌ها، معلمان پرورشی و … و نیازها و مشکلات آنها تهیه کنید و به آموزش و پرورش و یا نهادهای مربوطه ارجاع دهید و در رفع نیاز و مشکل آنها بکوشید. همچنین می‌توانید چنین فعالیت‌هایی را به عنوان یک روش تدریس «یادگیری از راه خدمت» به گروه‌هایی از دانش‌آموزان واگذار کنید.
معرفی معلمان بزرگ
در طول تاریخ و در کشور ما، معلمان مشهور زیادی وجود داشته اند که نقش قابل توجهی در جهان ایفا نموده‌اند. در صورت امکان نمایشگاه عکسی از معلمان بزرگ به همراه گزیده‌ای از سخنان یا عقایدشان برگزار کنید تا بدین وسیله معلمان و دانش‌آموزان را با آنها آشنا نمایید. به عنوان مثال:
- معلمان یونانی مانند سقراط، فیلسوف یونان باستان که روش تدریس سقراطی را توسعه داد یا افلاطون، دیگر فیلسوف یونان باستان که آکادمی را در آتن تأسیس کرد؛
- کنفوسیوس، فیلسوف چینی و بنیانگذار آیین کنفوسیوس که بسیاری از کشورها روز معلم را به یاد او گرامی می‌دارند؛
- پیامبرانی چون حضرت محمد(ص)، حضرت عیسی (ع) و حضرت موسی (ع) همچون معلمان بزرگ تاریخ؛
- معلمان امروزین مثل آن سالیوان، معلمی که به هلن کلر کمک کرد بتواند با جهان ارتباط برقرار کند یا ماریا مونته سوری، معلم ایتالیایی که روش آموزشی مونته سوری را توسعه داد، لویی بریل که با ابداع خط بریل به آموختن نابینایان کمک کرد و … ؛
- معلمان بزرگ ایرانی مثل جبار باغچه‌بان، میرزا حسن رشدیه، امیرکبیر، محمد بهمن بیگی، پرویز شهریاری و … .
- معلمانی که برای محرومین تلاش کرده‌اند مانند ماکارنکو ۱ ، پدر فلاناگان ۲، پستالوتسی ۳ ، فریره و … .
برگزاری سمینارهای فرهنگی
روز معلم فرصت مناسبی برای برگزاری سمینارهایی فرهنگی و آموزشی است. برخی از موضوعاتی که می‌تواند در این سمینارها مطرح شوند، عبارتند از:
- ارائه‌ی سمینارهای فرهنگی با موضوعاتی مانند «فواید معلمی کردن برای معلم» و … ؛
- ارائه‌ی سمیناری در زمینه‌ی آموزش محرومین به همراه معرفی تجربیات سازمان‌ها و افراد مختلف؛
- صحبت از مربیان بزرگ و کارهایی که کرده‌اند، در صورت امکان گفتن از نقاط قوت و ضعف معلمان بزرگ و در نهایت اینکه کارهای این افراد چه دلالت‌های عملی برای امروز جامعه‌ی ما می‌تواند داشته باشد.
فعالیت‌های انسان‌دوستانه
- اجرای طرح «شما چه چیز برای آموزش دارید؟»
در این طرح در ابتدا یک گروه هدف مشخص می‌شود؛ مثلاً مدرسه‌ای محروم، محله‌ای محروم، گروهی از کودکان دارای معلولیت، گروهی از سالمندان و … . سپس با توجه به نیازهای گروه هدف از افراد مختلف جامعه برای کمک دعوت می‌شود و به آنها پیشنهاد آموزش داده می‌شود. افرادی مانند نجار، تکنسین برق، دندان‌پزشک، پزشک، معلم، دانشجو و … . با توجه به نیازهای گروه هدف از هریک از افراد پرسیده می‌شود که «شما چه چیز برای آموزش دارید؟». سپس همه با همکاری یکدیگر سعی می‌کنند که توانایی‌های گروه هدف را ارتقاء دهند و به آنها کمک کنند. این طرح می‌تواند به عنوان یک طرح «یادگیری از راه خدمت» توسط دانش‌آموزان نیز انجام شود.
- فروش کتاب دست دوم توسط معلمان به نفع محرومین؛
به معلمان پیشنهاد دهید کتاب‌های دست دوم خود را برای فروش به مدرسه بیاورند و هزینه‌ی این فروش را صرف تهیه‌ی وسیله‌ای آموزشی برای دانش‌آموزان مدارس محروم نمایند.
- خاطره‌گویی معلمان از تدریس به دانش‌آموزان محروم؛
- معرفی مکان‌هایی مثل بهزیستی، مدارس محروم، سمن‌ها و خیریه‌های آموزشی به معلمان و دانش‌آموزان و یا انجام فعالیت‌های آموزشی در این مکان‌ها؛
- مصاحبه با معلمان قشر محروم و خاطره‌گویی آنها از تدریس به دانش‌آموزانشان و مشخص کردن نیازها و کمک‌هایی که لازم دارند.
- آنتوان سیمینوویچ ماکارنکو، مربی، نظریه‌پرداز، مددکار اجتماعی و نویسنده با نفوذ اتحادیه جماهیر شوروی سابق بود که به عنوان یکی از بنیانگذاران تعلیم و تربیت اتحاد جماهیر شوروی به شرح و بسط نظریه و روش تربیت خودسازمانی گروه‌های کودکان و معرفی مفهوم کار مولد به سیستم آموزشی پرداخت. وی در پاییز ۱۹۲۰ در سرزمینی که بر اثر جنگ و انقلاب به کلی ویران شده بود و در معرض فقر شدید و قحطی بود قدم پیش گذاشت تا یک مؤسسه‌ی تربیتی برای جوانان بزهکار بنا نهد. در آن زمان ماکارنکو هیچ نوع سرمشقی در اختیار نداشت. او فقط می‌دانست که وضعیت ندامت‌گاههای اصلاحی زمان تزار که در آنها افسران دون‌پایه‌ی بازنشسته به عنوان مربی گماشته می‌شدند و روش‌های تربیتی آنها تنها در استفاده از چوب و فلک خلاصه می‌شد، باید تغییر کند. ماکارنکو نه تنها بایست از لحاظ امکانات در پنج ساختمان غارت‌زده‌ی بدون امکانات ابتدایی مستقر می‌شد، بلکه از لحاظ روش‌های تربیتی نیز ناچار بود از صفر شروع کند. از سال ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۹ ماکارنکو به عنوان یک معلم فعالیت می‌کرد. در سال ۱۹۲۰ او اولین مجتمع خود را با هدف اصلاح جوانان بزهکار در پولتاوا تأسیس کرد که در حدود ۸۰ نوجوان پانزده تا هجده ساله در آن ساکن شدند. . ایده‌های تربیتی او به تدریج در این مسیر شکل گرفت.[↩]
- ادوارد جوزف فلاناگان:مؤسسه‌ی «شهر پسران» (Boys Town) مؤسسه‌ای است که برای حمایت از جوانان بی‌خانمان، آسیب‌دیده و بی‌سرپرست توسط «پدر فلاناگان» در نبراسکای آمریکا تأسیس شده است. در اوایل دوران فعالیت خود به عنوان یک کشیش، پدر فلاناگان تلاش خود را بر یاری رساندن به کارگران نیازمند متمرکز کرد. او مهمان‌سرایی تأسیس کرد و کارگران فصلی خرمن‌ها و برداشت محصول را گرد هم آورد و سعی کرد تا به آنها در رفع مشکلاتشان کمک کند. همنشینی با این کارگران فلاناگان را به این نتیجه رساند که کمک به انسان‌های بالغ و رشد یافته‌ای که دوران کودکی خوبی را نگذرانده‌اند غالباً کار مشکلی است و سال‌های تعیین‌کننده‌ی سرنوشت یک انسان همان دوران جوانی اوست. این فکر او را مصمم کرد تا خود را وقف کودکان و نوجوانانی کند که خانه و مسکنی ندارند. او پس از طی مراحلی «شهر پسران» را تأسیس کرد، تأسیسات تربیتی نمونه‌ای که تا پیش از مرگ فلاناگان بیش از شش هزار پسر جوان در آنجا زندگی کردند، تربیت شدند و از آنجا رفتند … .[↩]
- یوهان هاینریش پستالوتسی، یک مربی علوم تربیتی و دانشمند سوئیسی و یکی از طرفداران و پیشگامان نظام‌های آموزشی بود. پستالوتسی با خواندن کتاب‌های روسو شیفته افکارش شد، در راه تعلیم و تربیت گام گذاشت و مربی شد. وی خانهٔ خود را به پرورشگاه کودکان بی‌سرپرست تبدیل کرد و بعدها آموزشگاهی برای بزرگسالان تأسیس کرد. از جمله کارهای مهم او در آموزش کودکان این بود که در آموزشگاهش علوم و ریاضی و زبان و ریسندگی را باهم درس می‌داد و در همان حال بر آموزش دین و اخلاق تأکید می‌کرد. عده‌ای از صاحب نظران او را بنیانگذار آموزش و پرورش جدید در اروپا می‌دانند.[↩]
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.