شوق یادگیری: خلق مدارسی مبتنی بر انگیزش درونی

معرفی کتاب

مشخصات کتاب‌شناسی:

عنوان کتاب: شوق یادگیری: خلق مدارسی مبتنی بر انگیزش درونی

نویسنده: باب سولو

مترجم: گلناز فم‌تفرشی

ناشر: منظومه خرد

تعداد صفحات: ۲۲۴ ص

زمانی که وادار به انجام کاری می‌شوید، به عملکرد خود فکر کنید. احتمالاً کار خواسته‌شده را انجام خواهید داد، ولی همه‌ی تلاشتان را برای انجام آن به کار نخواهید گرفت. از آنجا که انگیزش شخص، از درون شکل می‌گیرد وقتی کسی شما را وادار به انجام کاری می‌کند، هدف‌تان این است که از دست او خلاص شوید. کنترل بیرونی ممکن است به تسلیم منجر شود، ولی هیچ‌گاه نمی‌تواند برای به کار گرفتن نهایت سعی‌تان الهام‌بخش شما باشد.

اکنون به زمانی فکر کنید که برای انجام کاری بیشترین تلاش خود را به کار گرفته‌اید، زمانی که عملکرد شما کیفیت بالایی داشته است. بدون شک این تجربه برای‌تان رضایت‌بخش بوده؛ شاید باعث گسترش روابط کاری شما شده باشد. وقتی غرق در انجام این کار شده‌اید، احساس شایستگی کرده‌اید و رضایتی را که از موفقیت در کاری سخت به دست می‌آید، چشیده‌اید. ممکن است برای این کار یا نحوه‌ی انجامش، حق انتخاب داشته‌اید. در این صورت برای‌تان لذت‌بخش بوده و در حین کار چیز‌هایی نیز فرا گرفته‌اید. خلاصه این‌که چون کارتان تأمین‌کننده‌ی نیاز‌های شما بوده، تمایل داشته‌اید آن را به بهترین وجه انجام دهید.

در موقعیت اول سعی داشتید خود را از تسلط شخصی دیگر، خلاص کنید. بنابراین نتیجه‌ی کار، پایین‌ترین حد رضایت، تلاش و عملکردی ضعیف بوده است. در موقعیت دوم به دلیل این‌که کیفیت کار، نیازتان را برآورده می‌کرده، برانگیخته شدید تا نهایت تلاش‌تان را به کار ببرید.

این کتاب نظریه‌ی رفتاری جامع را معرفی می‌کند که الگوی متداول کنترل بیرونی را به چالش می‌کشد. در این کتاب با تحقیقاتی آشنا می‌شوید که بر تأثیر رویکرد‌های مبتنی بر روان‌شناسی کنترل درونی تأکید دارد و در آن داستان‌های واقعی معلمان، مشاوران، مدیران و دانش‌آموزانی را خواهید خواند که به این نظریه جامه‌ی عمل پوشانده‌اند. وقت آن است که مدارسی مبتنی بر انگیزش درونی خلق کنیم.

درباره‌ی کتاب:

کتاب از بخش‌های زیر تشکیل شده است:

بخش اول: تئوری و تحقیق

فصل ۱: درک مفهوم انگیزش درونی

فصل ۲: شواهد عینی

بخش دوم: مدرسه‌ی ابتدایی

فصل ۳: رقابت و همکاری در کنار هم

فصل ۴: درک ارزش یادگیری

فصل ۵: از ریاست تا رهبری

فصل ۶: جنبه‌های آشکار و پنهان پیامد

بخش سوم: دوره‌ی اول متوسطه

فصل ۷: روابط مثبت، حمایت از شایستگی و استاندارد‌های سطح بالا

فصل ۸: نقش و اهمیت خودارزیابی

فصل ۹: الهام‌بخشی از طریق همکاری

فصل ۱۰: ما محصول انتخاب خود هستیم

بخش چهارم: دوره‌ی دوم متوسطه

فصل ۱۱: ایجاد یک محیط پویا

فصل ۱۲: پرسیدن به جای گفتن

فصل ۱۳: مسئولیت‌پذیری به جای اجبار

فصل ۱۴: گزارش عینی

آخرین تدابیر

در ادامه نکاتی از بخش یک آورده شده است:

اریک جنسن (۱۹۹۵) نویسنده‌ی برجسته و مشاور آموزشی در زمینه‌ی یادگیری بر پایه‌ی مغز می‌نویسد:

اگر یادگیرنده کاری را به خاطر دریافت پاداش انجام می‌دهد تا حدودی می‌توان این‌گونه برداشت کرد که آن کار ذاتاً ناخوشایند است. استفاده از پاداش را فراموش کنید. مدرسه‌ها را معنادار، مناسب و مفرح کنید. در این صورت دیگر نیازی نیست به دانش‌آموزان رشوه بدهید.

• من هم مانند هر انسانی که به مسئولیت‌های فردی اعتقاد دارد با این نظریه که می‌گوید ما با تنبیه و پاداش شکل گرفته‌ایم مخالفم. مسئولیت موفقیت‌ها و شکست‌هایم را می‌پذیرم. باور دارم که آزادی، انتخاب و مسئولیت‌پذیری جوهره‌ی انسانیت است و باورم را به دانش‌آموزان، اولیای‌شان و معلمانی که هر روز با آن‌ها کار می‌کنم منتقل می‌کنم. دلیل من برای نوشتن این کتاب همین بوده است.
• علاوه بر نیازهای جسمانی که رفع آن‌ها موجب بقای ماست، چهار نیاز اصلی روانی نیز وجود دارد که لازم است برای حفظ سلامت عاطفی هر شخص، مورد توجه قرار گیرد:
  – حس تعلق و ارتباط
  – قدرت یا شایستگی
  – آزادی
  – تفریح و شادی
• مدارس باید محیط‌هایی باشند که در آن‌ها نیاز دانش‌آموزان و کادر مدرسه به ارتباط برآورده شود و حس تعلق در آن محسوس باشد.
• وقتی به دانش‌آموزان کمک می‌کنیم تا با توسعه‌ی شیوه‌های مسئولانه و نیز از طریق کسب قابلیت‌های تحصیلی قدرت شخصی خود را افزایش دهند، دیگر تمایلی به جست‌وچوی قدرت از راه‌های مخرب نخواهند داشت.
• ما انسان‌ها همیشه از آموختن مطالب تازه لذت می‌بریم.
• روانشناسیِ کنترل درونی، بر پایه‌ی تعیین هدف و ارزیابی مداوم درونی بنیان شده است.
• از ویژگی‌های مدارسی که روانشناسی کنترل درونی را به‌کار می‌گیرند، ایجاد روابط مثبت میان دانش‌آموزان، کادر مدرسه و محله و جامعه‌ی اطراف است.
• اگر آرزو داریم در مدرسه‌ی خود بهشتی امن بسازیم، باید روابط مثبت را میان دانش‌آموزان و کادر مدرسه پرورش دهیم.
• دستیابی به کار مدرسه‌ای با کیفیت بالا (و درنتیجه زندگی با کیفیت بالا) فقط در فضای کلاسی صمیمی و حمایت‌گر امکان‌پذیر است.

نویسنده: مریم ترابی، ارشد روانشاسی تربیتی